Ο Ξεριζωμός

Πρέπει να γίνει ειδική αναφορά στον ξεριζωμό. Το έργο αδιαμφισβήτητα επέφερε πολλαπλά οφέλη άλλα και αλλαγές στο τοπίο. Το έδαφος της περιοχής, πριν γίνει το φράγμα, ήταν πολύ γόνιμο, με πορτοκαλιές, λιόδεντρα και άλλες καλλιέργειες. Δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις πνίγηκαν που ήταν απαραίτητες και προσοδοφόρες για τους κατοίκους της περιοχής, των οποίων η παραγωγική τους δραστηριότητα ήταν γεωργοκτηνοτροφική.

Οι κάτοικοι έπρεπε να μετακομίσουν σε γειτονικές περιοχές ή σε αστικά κέντρα έναντι αποζημίωσης. Πολλοί έδειξαν απροθυμία να φύγουν από τις οικίες τους και σκηνές τραγικές και τραυματικές διαδραματίστηκαν. Η διοίκηση του έργου έστειλε μπουλντόζες που τράνταζαν τα σπίτια, επιβάλλοντας στους ανθρώπους να φύγουν.

Τέτοιες σκηνές απαθανατίστηκαν από την κάμερα του φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα, που είχε διοριστεί από τη διοίκηση ως φωτογράφος του έργου. Το 2002 εκδόθηκε ένα λεύκωμα, «Τα αντίρροπα ρεύματα του Αχελώου», από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονικής το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες του Κώστα Μπαλάφα από το έργο. Το λεύκωμα παρουσιάζει υλικό που για πρώτη φορά εμφανίστηκε.

Συνολικά 20 χωριά εκ των οποίων ορισμένα κατά 100% στο σύνολο των κτημάτων και των εντός αυτών υφιστάμενων οικισμών και κτισμάτων, όπως ο Άγιος Βασίλης, τα Σίδερα, ο Μαυριάς, η Επισκοπή. Τα μόνα που έμειναν στη θέση τους ήταν οι εκκλησίες και οι γέφυρες. 

Πνίγηκαν μνημεία της φύσης, τα οποία προσέθεταν ένα μεγαλείο στον τοπικό πολιτισμό, έχοντας απαράμιλλο φυσικό κάλλος και ευρισκόμενα σε απόλυτη αρμονική συνύπαρξη με τα ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά μνημεία που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή. Η γέφυρα της Μαρδάχας, χτισμένη στη θέση της ομώνυμης πηγής, η Επισκοπή και η παλαιά μονή της Τατάρνας είναι κάποια από αυτά. Η κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών είχε ως συνέπεια τη δημογραφική αλλοίωση της ευρύτερης περιοχής, καθώς παλαιοί οικισμοί έσβησαν οριστικά και σημαντικό μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε σε άλλες περιοχές.

Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. Βρέθηκε ότι ο αριθμός των προσεισμών μπορεί να συσχετισθεί με την πλήρωση της λίμνης. Οι σεισμική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που έγινε αναφορά του φαινόμενου στη διεθνή βιβλιογραφία. 

Περιοχές που βυθίστηκαν (πήγη wikipedia):

• Η πηγή της Μαρδάχας, η μοναδική πηγή του Αχελώου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
• Το βυζαντινό μοναστήρι της Επισκοπής
• Το γεφύρι του Μανόλη που για περισσότερα από 400 χρόνια συνέδεε τις δύο όχθες του ποταμού Αγραφιώτη.
• Η ιστορική μονοκάμαρη γέφυρα της Τατάρνας.
• Τα χωριά Επισκοπή, Άγιος Βασίλειος και Σίδερα Τριχωνίδας.